Błąd złożenia a logika leseferystycznego pojmowania rynku pracy

Wiemy, że jeśli jedna osoba na trybunach wstanie z miejsca, będzie prawdopodobnie w stanie lepiej obserwować mecz; jeśli jednak to samo zrobi cała publika, nie dość że nikt nie będzie mieć  lepszego widoku, to jeszcze wszyscy niepotrzebnie się zmęczą staniem. Na tym polega pułapka myślenia błędem złożenia (fallacy of composition)– czyli charakterystyczna m.in. dla leseferystycznej hipnozy bezrefleksyjna ekstrapolacja od mikro do makro.

Albo: na seminarium pt. „Rewolucyjna reforma rynku pracy” zwala się mnóstwo ludzi, myślących że chodzi o prezentację pomysłów na zmniejszenie godzinowego wymiaru wyzysku. Tymczasem na mównicę wchodzi Balcerowicz i zaczyna terkotać o niskiej wydajności. Jeżeli jeden słuchacz będzie chciał opuścić aulę natychmiast po tym, kiedy okaże się, że prelegentem jest nasz guru – uda mu się wyjść bez problemu, dzięki czemu uratuje swój mózg przed leseferystycznym promieniowaniem i zaoszczędzi czas. Jeżeli jednak wszyscy licznie zgromadzeni na sali poczuliby na raz ten sam determinujący impuls „ratuj się kto może” – najprawdopodobniej nie udałoby się im tego dokonać w tym samym czasie; co więcej, taka próba szukania drogi ratunku mogła by skończyć się wzajemnym stratowaniem przy wyjściu ewakuacyjnym. (Przykładem, gdzie zamiast błędu złożenia wystąpi efekt synergii byłoby np. obrzucenie naszego leseferystycznego prelegenta zgniłymi jajami – prawdopodobieństwo utrafienia w cel jest tym większe, im więcej słuchaczy zdecyduje się cisnąć jajko w tym samym momencie, zmniejszając szanse na skuteczny unik; ale o tym przykładzie więcej za chwilę).